Om de woningnood op een kwalitatieve manier aan te pakken, hebben we dringend een heldere langetermijnvisie nodig. Een visie die aangepast is aan de huidige demografie en die bovendien rekening houdt met de beschikbare budgetten. Visie Vlaanderen Spoorstad 2040, een onderzoeksproject van de Universiteit Antwerpen, in samenwerking met Triple Living, stelt voor om het ruimtelijke ordeningsvraagstuk te hertekenen en extra woonruimte te creëren rond spoorstations in plaats van op meer afgelegen gebieden. Door de bouwrechten te verschuiven naar deze mobiliteitshubs, wordt er in buitengebieden opnieuw ruimte gecreëerd voor natuur en groen.
Verdichting uitvoerbaar maken
In se komt de visie in grote lijnen overeen met de kernverdichting in de Vlaamse bouwshift. Die heeft het probleem dat ze te vaag is en te veel verantwoordelijkheid legt in de schoenen van mensen die er niet voor gewapend zijn om de dingen daadkrachtig aan te pakken. Feit is: we moeten met zijn allen dichter bij elkaar gaan wonen en compacter bouwen op strategische locaties. Dat idee van verdichting vraagt een belangrijke mentaliteitswijziging. Niet enkel bij de bevolking, maar ook bij overheden, aannemers, architecten en ontwikkelaars. Om het met de woorden van Einstein te zeggen: we cannot solve problems with the same thinking we used when we created them. Om tot een oplossing te komen, moeten we onze manieren en onze logica’s herzien. Het is net dat wat Visie Vlaanderen Spoorstad 2040 wil doen: de verdichting in de Vlaamse bouwshift uitvoerbaar maken en zo een antwoord bieden op de problemen op het vlak van ruimte, klimaat en mobiliteit.
Een visie die voormalig Vlaams bouwmeester Leo Van Broeck al predikte tijdens zijn ambtstermijn: “Overheden moeten dringend stoppen met verkavelingen op slechte locaties die ver van elkaar liggen. Dat is tegen ons eigenbelang. In de plaats daarvan moeten ze een hogere dichtheid toelaten op de knooppunten van steden en dorpen. Op plekken waar goed openbaar vervoer is of kan komen. Als er iets nieuws gebouwd wordt, dan moet er ook ergens ruimte worden teruggegeven aan de natuur. Dingen die niet meer nodig zijn, moeten opnieuw worden omgezet in natuur. Niet alleen in groen, maar in kwalitatieve ecologische natuur.”
Positief referentieproject
“Vlaanderen is compleet versplinterd,” zegt Stefan Paeleman, bestuurder van projectontwikkelaar Triple Living en mede-initiatiefnemer van Spoorstad 2040. “Dat heeft behoorlijk kwalijke gevolgen: lange files, dure infrastructuur, weinig efficiënt openbaar vervoer. De crux van Spoorstad 2040 is het goede bewaren en het slechte te corrigeren. Daarom willen we ruimtelijke ordening, mobiliteit en huisvesting niet langer als afzonderlijke domeinen beschouwen. We bekijken ze door eenzelfde bril. Verdichten betekent overigens niet dat we plots woontorens of grote appartementsgebouwen in dorpskernen moeten plaatsen, maar we moeten we verstandiger omgaan met ruimte. Ook de kleinere dorpen hebben baat bij extra bewoners, want zij houden buurtwinkels en lokale cafés en restaurants open.”
Het ultieme doel van de visienota, waarvoor gesproken werd met heel veel stakeholders, is om Spoorstad 2040 op de agenda van de volgende Vlaamse Regering te krijgen. “Weet je, ruimtelijke ordening is bij de toewijzing van de ministerportefeuilles nog nooit een populair departement geweest”, zegt stedenbouwkundige Tom Coppens in een interview met Trends (ed. 2 November 2023). “Ik snap dat, want er is ook nog nooit een positief project geweest waar hij of zij de schouders onder kon zetten. Het is net dat wat we met Spoorstad 2040 willen bereiken. En als je ’t mij vraagt zitten er heel wat thema’s in onze visienota waarmee je mensen kunt enthousiasmeren. Betaalbaar wonen, levendige kernen, betere mobiliteit, meer groen: dat willen we toch allemaal?”
Meer informatie over de visienota vind je op de site van Universiteit Antwerpen en Design Sciences Hub.
Dat we heel erg geloven in de visienota van Spoorstad 2040, bewijzen we momenteel in Gent, waar we met Sint-Pieterspoort een gloednieuw woonproject bouwen in de directe omgeving van Station Gent-Sint-Pieters. Benieuw? Neem een kijkje op de projectsite.
